#IZHIQ Instituti per Zhvillim dhe Iniciativa Qytetare vazhdon aktivitetet në terren me të rinjtë e shkëlqyer të gjimnazeve të Tiranës

Sot, yjet e gjimnazit “Aleks Buda” zhvilluan një ndeshje futbolli miqësore në kuadër të projektit “Të ndryshëm, por të barabartë”.

Futbolli njihet gjerësisht si një sport që luhet nga djemtë, por nëpërmjet ndeshjes së sotme ku vajzat treguan vendosshmëri, forcë, shkathtësi, taktikë përcollën mesazhin se edhe vajzat mund të përfshihen denjësisht në procese të tilla sportive dhe mund të jenë po aq të mira sa dhe djemtë.

Gjuha universale e sportit ka forcën për të zhvilluar shoqërinë nëpërmjet #tëndryshmëve, për të gjeneruar aktivitete që bëjnë bashkë vajza dhe djem pa dallime kulturore, etnie apo gjuhësore

“Ky projekt/aktivitet organizohet në kuadër të programit Tirana Kryeqyteti Evropian i Rinisë 2022 Tirana European Youth Capital 2022me mbështetjen financiare të Kongresi Rinor Kombëtar në bashkëpunim me Bashkia Tiranë”.

Gjimnazi Aleks Buda

#tirana #youth #EuropeanYouthCapital2022 #EYC2022 #ActivateYouth #EuropeanYearOfYouth #NationalYouthCongress #CityOfTirana

Sot u zhvillua takimi i parë teknik në qytetin e Elbasanit

Në kuadër të projektit  “Drejt BE-së: Forcimi i shoqërisë civile dhe qeverisjes lokale për një mbrojtje më të mirë të konsumatorit”. Elbasani ka krijuar #RrjetineKonsumatoritElbasan me përfaqësues të qeverisjes lokale, përfaqësues të AKU Elbasan, përfaqësues të Zyrës Konsumatorit Elbasan, gazetarë, shoqëri civile etj.

Grupi ishte shumë aktiv në nxjerrjen e problematikave të tyre si #konsumator, dhe shprehen të gatshëm që këto problematika të zgjidhen deri në fund.

Ceshtjet më kryesore të trajtuara janë:

• Ushqimet që mbillen në fshatin Bradashesh, rrezik serioz për shëndetin e konsumatorit për shkak të tokës së infektuar.
• Rritja e ëmimit të bukës, por ulja e peshës së saj.
• Tregtimi i ushqimeve të pashëndetshme rreth shkollave
• Siguria ushqimore: mënyra e ruajtjes së ujit, vajit të ullirit etj.

Ky projekt mbështetet financiarisht nga European Union in Albania nëpërmjet programit IPA 2017, i cili menaxhohet nga Ministria e Financave CFCU Albania.

English Version

The first technical meeting took place today in the city of Elbasan

In the framework of the project “Towards the EU: Strengthening civil society and local government for better consumer protection”. Elbasan has created the #Elbasan Consumer Network with representatives of the local government, representatives of AKU Elbasan, representatives of the Elbasan Consumer Office, journalists, civil society, etc.

The group was very active in bringing out their problems as a #consumer, and they are ready for these problems to be solved by the end.

The main issues addressed are:

– Food grown in the village of Bradashesh, a serious risk to consumer health due to infected soil.

– Increasing the price of bread, but reducing its weight.

– Trade in unhealthy foods around schools

– Food safety: how to store water, olive oil, etc.

This project is financially supported by European Union in Albania through the IPA 2017 program, which is managed by the Ministry of Finance CFCU Albania.

#consumerprotection

#konsumator

#izhiq

#institutiperzhvillimdheinisiativaqytetare

#RrjetiKonsumatorit në Berat i përbërë nga përfaqësues të qeverisjes lokale, përfaqësues të shoqërisë civile, gazetarë lokal dhe veterinerë dhe fermerë, u mblodh sot për të diskutuar në lidhje me ccështjet lidhur me të drejtën e konsumatorit muajt e fundit.

Një nga problematikat më të mëdha që #RrjetiBerat kishte vënë re ishin pesticidet në ushqime, dhe mos respektimi i afatit të karencës për të nxjerrë produktin në treg. Pavarësisht që përfaqësuesit e qeverisjes lokale i kishin parë këto shkelje, nuk ishin ankuar “për shkak të mentalitetit dhe se të gjithë njihen më njëri-tjetrin”.

#Informacion: karenca eshte afati i biodegradimit te pesticidit, pas te cilit mbetjet janë ne normative, ky afat është i vlefshëm vetëm ne bimë, jo në magazine. Nëse prodhimi i trajtuar konsumohet para përfundimit te afatit, është njëlloj si te konsumosh pesticidin me dorën tende. Prandaj kudo që jeni interesohuni për ketë problem, pasi edhe prodhuesit shpesh here gënjejnë, pasi kane mungese njohurish dhe duan që ta nxjerrin produktin sa më parë në treg duke rrezikuar seriozisht shëndetin e konsumatorit.

Shoqata Instituti për Zhvillim dhe Iniciativa Qytetare në partneritet me Albanian Socio Economic Think Tank, po zbaton projektin “Drejt BE-së: Forcimi i shoqërisë civile dhe qeverisjes lokale për një mbrojtje më të mirë të konsumatorit”.

Ky projekt mbështetet financiarisht nga European Union in Albania nëpërmjet programit IPA 2017, i cili menaxhohet nga Ministria e Financave CFCU Albania.

English Version

The first technical meeting in the city of Berat

#Consumer Network in Berat consisting of representatives of local government, civil society representatives, local journalists, veterinarians and farmers, gathered today to discuss issues related to consumer rights in recent months.

One of the biggest problems that #BeratNetwork had noticed were pesticides in food, and non-compliance with the expiration date to launch the product on the market. Despite the fact that the representatives of the local government had seen these violations, they had not complained: “because of the mentality and that everyone knows each other”.

#Information: the deadline is the biodegradation period of the pesticide, after which the waste is normative, this term is valid only in plants, not in storage. If the treated product is consumed before the expiration date, it is the same as consuming the pesticide with your own hand. Therefore, wherever you are, take an interest in this problem, as the manufacturers often lie, as they lack knowledge and want to put the product on the market as soon as possible, seriously endangering the health of the consumer.

Instituti per Zhvillim dhe Inisiativa Qytetare in partnership with Albanian Socio Economic Think Tank , is implementing the project” Toward EU: Strengthening CSOs and local government for better consumer protection “.

This project is financially supported by European Union in Albania through the IPA 2017 program, which is managed by the Ministry of Finance CFCU Albania.

Në ditët e sotme fëmijët dhe prindërit kanë orare shumë të ngarkuara. Kjo gjë e bën më të vështirë ushqyerjen e shëndetshme në shtëpi, ndaj zgjedhin të ngrënit jashtë dhe alternativa jo shumë të shëndetshme.

Të ngrënit jashtë në mënyrë të pashëndetshme mund të ketë efekte negative afatgjata në shëndetin e fëmijës. Shumë nga këto probleme shëndetësore mund të vazhdojnë të jenë kronike edhe në moshën madhore, të tilla si: diabeti i tipit 2, sëmundejt kardiovaskulare, kolesteroli i hartë, hipertensioni etj.

Çfarë ndodh kur fëmiëjt ushqehen shëndetshëm?

Dieta e ekuilibruar ushqimore me proteina, karbohidrate, fruta, perime dhe yndyrna të shëndetshme ndikon në disa aspekte në shëndetin e fëmijës:

• Stabilizon energjinë
• Përmirëson kujtesën dhe shëdetin mendor.
• Përmirëson kuptueshmërinë
• Ndihmon të mbajnë peshë konstante
• Parandalon depresionin, ankthin dhe probleme të tjera të shëndetit mendor.

Përveç këtyre, ushqimi i shëndetshëm që në moshë të hershme të fëmijërisë është thelbësor për parandalimin e disa sëmundjeve kronike.

Nëse i mësoni fëmijët që të vegjël që të ushqehen shëndetshëm atëherë  ata kanë më shumë gjasa që ta fitojnë ketë zakon gjatë gjithë jetës së tyre.

Rruga drejt përmirësimit të shëndetit që në fëmijëri:

Prindërit duhet t;i mësojnë fëmijët me disa zakone të shëndetshëm që në moshën që ata fillojnë të kuptojnë (rreth 3 vjeç):

Hani mëngjes: mëngjesi është vaki më i rëndësishëm. Përfshini në mëngjes drithra me kos ose qumësht, fruta të thata dhe fruta të freskëta të stinës. Proteinat i bëjnë fëmijët të ndihen të ngopur për një kohë të gjatë dhe karbohidratet ju japin energji.

Si ta ushqej fëmijën kur ai ikën herët në shkollë?

Inkurajojini fëmijët që ushqimin ta marrin me vete në shkollë dhe jo të bljenë snack të pashëndetshëm.

Disa ide mëngjesi në shkollë:

• Tost me bukë me vezë, domate, kastravec dhe një fetë e hollë fileto pule ose gjel deti.
• Kos grek me tërshërë dhe fruta të stinës ose fruta të thata.
• Tost me gjalp kikiriku dhe banane.
• Vezë të zier me një fetë buke të thekur dhe nje kokërr mollë.

Mësojini fëmijët me orare: fëmijët duhet të hanë 5 vakte në ditë. 3 vakte kryesore dhe 2 zemra.

Mëngjesi, dreka dhe darka janë vaktet kryesore. Oraret ideale janë:

8-9 mëngjesi

11-12 zemra

13-14 dreka

15-16 zemra

17-19 darka.

Përfshini fëmijët kur gatuani: përveç se argëtuese në këtë mënyrë ju do t’i mësoni fëmijët edhe me ushqimet e shëndetshme, kështu do ta kenë argëtim dhe nuk do të blejnë ushqime të gatshme jashtë.

Gatuani gjithmonë vakte të ndryshme: Sado i shijshëm apo i shëndetshëm të jenë një ushqim, ai nuk duhet t’i jepet fëmijës 2 herë. Fëmija ka nevojë për ushqime të ndryshme në mënyrë që të marrë të gjitha vlerat ushqyese që i nevojiten në një ditë.

Zëëndësoni ushqimet e pashëndetshme me ato të shëndetshme:

Kështu:

Kujdes sheqerin: mundohuni sa më shumë mos t’i mësoni fëmijët me ëmbëlsira, sheqerna. Sheqeri mund të merret natyrshëm në fruta, perime, drithëra dhe produktet e qumështit. Nga këto ushqime mund të merren të gjitha sheqernat e nevojshme për trupin e fëmijës.

Ushqimet që kanë sheqer të shtuar mund të kontribuojnë në hiperaktivitet, çrregullime të humorit, obezitet dhe diabet të tipit 2.

Disa këshilla për të reduktuar sasinë e sheqerit tek fëmijët:

Mos j’au ndaloni rreptësisht ëmbëlsirat: fëmijët i dashurojnë ëmbëlsirat dhe një ëmbëlsirë në dy javë/muaj nuk do t’i bëjë keq. Mundohuni që kur të kërkojnë ëmbëlsita t’i bëni kek me mjaltë dhe vaj ulliri ose puding me vezë.

Ndryshoni recetat: mundohuni mos t’i gatuani ëmbëlsirat me sheqer të bardhë, por gatuajini me mjaltë, hurma arabie ose sheqer kaf.

Shmangni pijet e konservuara: janë të tjembushura me sheqer që nuk ju nevojitet fëmijëve. Gjithmonë shtrydhni lëngë të freskët frutash ose perimesh.

Hani fruta: frutat janë të pasura me fruktozë dhe vitamina dhe janë thelbësore për mirëqënjen e fëmijëve tuaj.

Yndyrnat e shëndetshme: janë thelbësore për shëndetin e fëmijës. Mësojini fëmijët me fruta të thata, avokado, vaj urriri, ullinj, të verdhën e vezës, yndyrnat omega-3 etj.

Yndyrnat e shëndetshme janë yndyrna të pangopura. Këto mund të jenë:

• Vaj ulliri
• Avokado
• Arra/ bajame/ lajthi
• Fara kungulli/ susami/ lini
• Acidet yndyrore omega-3: në peshq si salmoni dhe sardelet

Yndyrnat e pashëndetshme ose sic quhen ndryshe yndyrnat trans. Këto mund të jenë në:

• Margarinë
• Ushqimet e skuqura
• Biskota, kek, ushqime të paketuara
• Kikirikë të paketuar
• Patatina
• Dhjami i mishit të kuq.

Ja disa “truke” si ta bëni fëmijën të hajë sa më shumë fruta dhe perime:

Lërini fëmijët të zgjedhin: Kur jeni duke bërë pazar, lëreni fëmijën tuaj të zgjedhë  për frutat dhe perimet që dëshiron të blejë, të gjitha kanë vlera të pafundme ushqyese.

Fshihini perimet në ushqime: Duhet ta pranojmë që perimet nuk janë të preferuara për fëmijët. Kur të gatuani makarona ose oriz, grini në rende të holla karrota dhe spec të kuq, kështu fëmija sdo e ndjejës si shtesë dhe do t’i marrë po njësoj vlerat ushqyese të tyre.

Përdor imagjinatën: Ushqimet në forma të çuditshme janë më tërheqëse për syrin e fëmijëve dhe do t’i hanë më lehtë.

Disa këshilla për t’u marrë parasysh

Bëhuni model: Inkurajojini fëmijët me modele të shëndetshme të ushqyeri. Studimet tregojnë se prindërit që gatujnë ushqime të shëndetshme, mësojnë edhe fëmijët të ushqehen shëndetshëm.

Përqëndrohuni në dietën e përgjithshme: mos u fokusoni që t’i jepni fëmijës vetëm disa produkte specifike që mendoni se kanë më shumë vlera ushqyese. Të gjitha ushqimet përmbajnë vlerat e tyre.

Mos i detyroni të hanë: Mos i detyroni që ta mbarojnë pjatën deri në fund nëse nuk duan, fëmijët e dinë vetë se kur janë të ngopur dhe detyrimi i fëmijës që të mbarojë ushqimin deri në fund do ta bëjë atë që mos ta hajë atë ushqim.

Burimet: WebMD, Majo Clinic, Health.

Shoqata Instituti për Zhvillim dhe Inisiativa Qytetare po zbaton projektin “Mendo shëndetshëm, jeto shëndetshëm” mbështetur përmes skemës së granteve të vogla të projektit “Përmirësimi i Statusit Ushqimor te Fëmijët (6-15 vjeç) në Shkolla, në Shqipëri” që po zbatohet nga Qendra Shqiptare për Kërkime Ekonomike (ACER) me mbështetjen financiare të UNICEF/ALBANIA